Paris Ve Londra’da Beş Parasız-George Orwell

Merhabalar, yakın zamanda Tüyap Kitap Fuarını geride bıraktık malumunuz. Can Yayınları standında gözüme çarpan ve muhtemelen yayınevine belki de fuara günün ilk siftahını yaptırmamı sağlayan George Orwell – Paris ve Londra’da Beş Parasız kitabını yorumlamak istedim, başlangıç olarak. Fuardan aldığım ilk kitap uzun zaman verilen aranın da ilk yorumu olsun diye.

Hayranı olduğum, yazmış olduğu eserlerin tümünü okumuş birisi olarak bu romanıyla böyle geç tanışmam ve  çoğu kişinin adını dahi duymamasını  kitap bittikten sonra hayretle karşılamadım değil öncelikle. Yazarın kendi kitaplarıyla karşılaştırdığımda şüphesiz en başarılı ve akıcı bulduğum son zamanlarda okuduğum kitaplar içerisinde de en keyif aldığım, bir kış hafta sonuna sığdırılacak, ev sıcaklığına ve battaniyeye şükrettirecek  bir eserdi diyebilirim. Ev sıcaklığı ve battaniye kısmını okuduktan sonra anlayacak ve bana hak vereceksiniz.  Kitap ilk olarak İthaki yayınlarından 2004 yılında Z. Zühre İlkgelen tarafından çevrilmiş. Benim okuduğum Can Yayınları Berrak Göçer çevirisiyleydi.  Bir defadan fazla okunsa sıkmayacak eserlerden olduğu için orijinal diliyle de okunacaklar listeme girdi ama.

Birincil kişimiz Orwell. Paris Ve Londra sokaklarında kötü koşullar altında daha doğrusu sıfırı tüketmiş halde yaşaması ve deneyimleri konusu.  İki rüya şehrin insanların zihnine kazınmış romantik imajına da az belki baya gölge düşürdüğünü belirtmeliyim.  Belki de yine bu iki rüya şehirle ilgili bu kadar gerçekçi ve keskin bir kitap okumadınız, ben okumadım.

Kitabın birinci bölümü Paris ikincisi de Londra’da geçiyor. Londra kısmından, berduşlar ve düşkünlerevi arasında geçtiği için belki de, daha çarpıcı, ilginç ve hareketli konulara-karakterlere sahip Paris kısmı kadar etkilemedim şahsen.  Paris’ten sonra daha sönük ve ciddi kalan Londra. Pek de ruhuna aykırı olduğu söylenemez.

Paris; meteliksizlik, rehineciler, dilenciler, pis pansiyon odaları, bulaşıkçılar ve onlar arasında dahi olan kast sistemi , toplumun en aşağı katmanı ve şehrin yükü denilen insan karakterleri, analizleri, hayatları. Knut Hamsun’un Sult’u gibi biraz da ama trajik değil. Hatta yazarın diğer kitapları gibi negatif de değil, konu aksine tuhaf şekilde germiyor.

Ve Londra; dilenmenin büyük suç  sayıldığı şehrin sayısız berduşu şimdiki deyimle homelesslar. Bu bölümde Paris’in aksine umutsuzluk korku ve acı gördüm ben. Tükenmişlik, hiçlik. Adını koyamadığım bir tür trajedi. Belki de o yüzden sevemedim.  Bilemedim şimdi.

Kitaptan beni oldukça sarsan iki alıntıyla sonlandırmak istiyorum yazımı.

“Her nasılsa dürüst kalmış bir zengine, çalışma şartlarının iyileştirilmesiyle ilgili soru sorulduğunda çoğunlukla şöyle bir cevap veriyor:

yoksulluğun hoş bir şey olmadığını biliyoruz; hatta bize dokunmayacak kadar uzağımızda kaldığı için ne denli tatsız olduğunu düşünerek kahrolmaktan aslında zevk alıyoruz. Ama bu konuda bir şey yapmamızı beklemeyin. Siz alt sınıflar adına üzülüyoruz, tıpkı uyuz bir kediye üzüldüğümüz gibi; ama şartlarınızın düzelmesini engellemek için elimizden geleni ardımıza koymayacağız. Tam da bu halinizle çok daha güvenilir olduğunuz kanaatindeyiz. Şu anki durumunuz işimize geliyor ve sizi günde bir saat dahi fazladan özgür bırakma riskini göze almayacağız. Bu yüzden aziz kardeşlerim, madem İtalya seyahatlerimizin masrafını çıkarabilmek için ter dökmeniz gerekiyor, dökün o terleri ve kahrolun. “

“yine de meteliksiz kalmanın bana kesinlikle öğrettiği bir iki şeyi gösterebilirim. bir daha hiçbir zaman berduşların sarhoş birer ahlaksız olduğunu düşünmeyeceğim, bir peni verdim diye bir dilencinin bana minnet duymasını beklemeyeceğim, işsizler uyuşuksa buna şaşmayacağım, selamet ordusuna para vermeyeceğim, giysilerimi rehine koymayacağım, sokakta birisinin uzattığı el ilanını geri çevirmeyeceğim, şık bir restoranda yediğim yemekten tat almayacağım. bu, bir başlangıç.”

Sevgilerimle

-sênmurw